Üriner sistem taş hastalığının, üroloji pratiğinde en sık rastlanan hastalıklardan biri olduğunu ve erkeklerde bayanlara nazaran 2-3 kat daha fazla görüldüğünü söz eden Aspendos Anadolu Hastanesi Üroloji Uzmanı Op. Dr. Hüseyin Soyan, Taş Hastalıkları hakkında açıklamalarda bulundu. Dr. Soyan, “Böbrek taşları idrardaki unsurların kristaller oluşturması ve bu kristallerin büyüyerek taşlaşması sonucu gelişir. Birtakım şartlar bu durumu kolaylaştırmaktadır. Taş oluşumu için en uygun ortam konsantre idrardır. Böbrek taşları, konsantre idrarda çekirdek kristallerinin oluşması, bu kristallerin çökmesi ve büyümesi sonucunda oluşurlar. Taş oluşumu için epeyce elverişli olan bu ortamın en kolay tedavisi bol su içmektir. Böbrek taşı oluşumunu kolaylaştıran başka bir faktör de idrar yollarında oluşacak tıkanıklıklar. Rastgele bir nedenle gelişen tıkanıklık idrarda kristallerin oluşmasını ve çökmesini kolaylaştırır” diye konuştu.
Genetik faktörler tesirli midir?
Genetik ve coğrafik şartların taş hastalıkları üzerindeki tesiri hakkında Dr. Soyan, “Ailenizde böbrek taşı düşüren birinin olması sizin için de bir risk oluşturur. Genetik faktörler böbrek taşı oluşumu için epey kıymetlidir. Kalsiyum taşlarının, yaklaşık yüzde 50’sinde genetik geçişin tesirli olduğu bilinmektedir. Böbrek taşlarının büyük çoğunluğunu kalsiyum taşları oluşturmaktadır. Kalsiyum taşlarını oluşması için de en kıymetli risk faktörü, idrarda kalsiyum ölçüsünün yüksek olmasıdır. İdrardaki kalsiyumun yüksek olması ise genetik olarak jenerasyondan nesile aktarılabilmektedir. Bu da taş oluşumu için gereğince büyük bir risk faktörüdür” formunda konuştu.
Belirtileri nelerdir?
İdrar yolları taşları eninde sonunda sıklıkla ağrıya neden olurlar diyen Op. Dr. Hüseyin Soyan, “Ağrı çoklukla iki formda oluşur. Bunlardan en sık görüleni ve en kıymetlisi renal kolik dediğimiz, böğüre yahut kasığa bıçak saplanır usulde olan ağırlardır. Bu ağrılar çok şiddetli olup, ekseriyetle bulantı-kusmayla beraberdir. Taşların yaptığı öbür ağrı hali kolik üslubu olmayan künt ağrılardır. Bu ağrılar hafif ağrılar olup, ekseriyetle devamlılık arz ederler. Böbrekten çıkmış idrar yolarına düşmüş taşlar kasıkta ağrı yaptıklarından sağ tarafta apandisitle karışabilirler. Klinik olarak hastalarda ikinci sıklıkta görülen bulgu idrarda kan görülmesidir. Bu durum makroskopik ve mikroskopik olmak üzere hastaların yüzde 85’inde bulunur. Nadiren tam tıkanıklık durumlarında hiç kan görülmeyebilir. Taş hastalarında, tıkanıklığa bağlı olarak enfeksiyonlarda sık görülmektedir. Enfeksiyon çok kolay formda olabileceği üzere, ağır böbrek iltihabına dahi yol açabilir. Bu durumlarda ateş sıklıkla vardır” tabirlerini kullandı.
Yan tesirleri nelerdir?
Taş haslığı tedavi edilmediği taktirde taşın lokalizasyonu ve boyutuna bağlı olarak, şiddetli ağrı, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu ve kronik böbrek yetmezliği ve böbrek işlev kaybına giden çok tehlikeli sonuçlar oluşturabileceğine dikkat çeken Op. Dr. Hüseyin Soyan, 30 ile 50 yaş ortasında olanların risk altında olduğunu belirti. Toplumda her on şahıstan birinde ömrünün rastgele bir kademesinde taş oluşacağını söyleyen Soyan, bu durumun erkeklerde, bayanlara oranla 3 kat daha sık görüldüğünü en yüksek risk kümesinin ise 30 ile 50 yaş olduğunu vurguladı.
Sıvı alımı çok kıymetli
Taş rahatsızlığı yaşayanların yaklaşık yarısı sonraki 10 yıl içinde tekrar taş oluşumu ile ilgili sorun yaşamaktadır diyen Aspendos Anadolu Hastanesi Üroloji Hekimi Op. Dr. Hüseyin Soyan, sözlerine şöyle devam etti: “Bazı şeylere dikkat ederek taş oluşum riski en aza indirilebilir. Günde yaklaşık 2 litre idrar çıkaracak kadar sıvı alınmalıdır (önemli kısmı su olarak). Taşların büyük kısmı kalsiyum içerikli olduğundan evvelce kalsiyumlu besinler yasaklanırken günümüzde kalsiyumun taş oluşumunu önleyici tesirinin bile olduğu saptanmıştır. Fakat çok ender durumlarda (barsaktan kalsiyum emilimi çok olan, çok yüksek dozda kalsiyum tabletleri alan hastalar gibi) kalsiyum, taş oluşum riskini arttırmaktadır. D vitamini destekli yiyecekler ve kalsiyum bazlı antasitlerden kaçınılmalıdır. Hayvansal besinler çok tüketilmemelidir. Diyette tuz kısıtlanmalıdır.” dedi.
Teşhis Prosedürleri nelerdir?
Op. Dr. Hüseyin Soyan, taş hastalıklarında teşhis tekniklerini şu halde sıraladı: “Klinik bulguları olan hastalara birinci olarak Direkt üriner sistem grafisi çekilmelidir. Bu sinemayla taşların yüzde 85’ine teşhis konulabilir. Bu sinemaya ek olarak hastalara ultrasonografi, IVP ve tomografi yapılabilir. Birtakım hastalara hiçbir şey yapılmaz iken, birtakım hastalara acil olarak cerrahi tedavi uygulanabilir. Tedavi seçeneklerini şöyle sıralayabiliriz: Medikal Tedavi, Taş Kırma Prosedürü (ESWL), Üreteroskopi, Perkütan Taş Cerrahisi ve Açık Ameliyatla.”
