Anadolu, yerleşik hayata geçişin güzümüze ulaşan en güzel örneklerine ev sahipliği yapmaktadır. Çayönü, Ergani’de yer alan, Türkiye ve Güneydoğu Avrupa’nın ilk köy yerleşkesidir. Tarih öncesinden kalma bu höyük, M.Ö 8500’de başlayan yerleşimine ait evrelerin izlerini barındırmaktadır. Çayönü Höyüğü aynı zamanda madencilik tarihinin başladığı ilk yer olarak kabul edilmektedir. Bakır ilk kez Çayönü’nde belli tekniklerle ısıtılarak şekillendirilmeye başlanmıştır.
ÇAYÖNÜ TARİHİ ÖNEMİ
Dünya uygarlık tarihinin en önemli merkezi olan Mezopotamya, tarihin başladığı yer olarak kabul edilir. Mezopotamya’da yer alan dünyanın ilk köyü olarak kabul edilen Çayönü’nde tarım ve besiliğe ait tarihteki ilk örneklere rastlanmaktadır. Çayönü halkı, geçimini tarımla sağlayarak temel besinlerini tarımda elde ettikleri mahsullerden karşılamaktaydı. Çayönü’nde yapılan kazılarda çok fazla av malzemesi toprak altından çıkarılır. Bu da henüz yerleşik hayata geçen Çayönü halkının avcı-toplayıcı yaşam alışkanlıklarını bırakamadıkları görülmektedir. Çayönü hem tarım hem de hayvancılığın yapıldığı, günümüz köy hayatının temellerinin atıldığı en eski köy olma özelliğine sahiptir. Çayönü kazılarında bulunan hayvan kemiklerinden yapılan avcılık malzemelerinden, hayvanların ilk kez evcilleştirildiği köy olduğu tezini güçlendirmektedir. Tarım ve hayvancılık dışında mimari anlamda da dönemin en önemli örneklerini veren Çayönü, yuvarlık ve ızgara planlı en iyi neolitik (cilalı taş devri) dönemi ev örneklerini vermektedir.
ÇAYÖNÜ NEREDEDİR?
Güneydoğu Anadolu’nun ilk yerleşim yerlerinden olan Çayönü, Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer almaktadır.
