Belçika’da uyuşturucu kaçakçılığı ile çaba etmek için özel eğitimli bal arıları kullanılmasının gündeme gelmesi ve İtalya’da eğitimli köpeklerin yüz maskelerini koklayarak virüsün varlığını tespit edebildiğinin açıklanması; gelişmiş koku duyularıyla bilinen bal arılarının koronavirüs tespitinde kullanılıp, kullanılamayacağı sorusunu akıllara getirdi. Prof. Dr. Kumova bal arılarının Covid-19’u tespiti konusunda “Tüm arılar haberleşme yapıyor. Lakin bunu besine karşı yapıyor. Kovanda makul biçimde dans ederek, uzakta olan besini ‘ara, bul, getir’ biçiminde sinyalini veriyor. Covid-19 konusunda bilhassa bir test ve araştırma yapılması gerekiyor” dedi.
Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Ziraat Fakültesi Zootekni Kısmı Arıcılık Ünitesi Sorumlusu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ulviye Kumova, antenlerinde binlerce duyu hücreleri olan arıların kokuyu 2 kilometre öteden algıladığını belirterek, “Arılar duyu organları çok gelişmiş olan ve antenlerindeki hassas hücrelerle kokuya karşı hassaslığıyla biliniyorlar. Arıların çiçeğe yönelmesi de bu duyu organlarıyla oluyor. Münasebetiyle arıları bir robot üzere yönlendirmek mümkün” dedi.
Çukurova Üniversitesi’nde farklı alanlardaki çalışmaları ve üniteleriyle bölge tarımına katkı sağlayan Prof. Dr. Kumova, Belçika’da uyuşturucu kaçakçılığı ile uğraş etmek için özel eğitimli bal arıları kullanılmasının gündeme gelmesi ve İtalya’da eğitimli köpeklerin yüz maskelerini koklayarak virüsün varlığını tespit edebildiğini açıklamaları üzerine, bal arılarının Covid-19 tespitinde kullanılıp, kullanılamayacağı sorularını yanıtladı.
‘KOKUYU 2 KİLOMETREDEN ALGILAYABİLİYORLAR’
Avrupa uyuşturucu trafiğinde transit liman haline gelen Belçika’nın uyuşturucu ile gayret etmek için devreye sokulan bal arılarının 2 kilometre öteden kokuyu algılayabildiğini anlatan Prof. Dr. Ulviye Kumova, “Bal arıları duyu organları çok gelişmiş olan ve antenlerindeki hassas hücrelerle kokuya karşı hassaslığıyla biliniyorlar. Arıların çiçeğe yönelmesi de bu duyu organlarıyla oluyor. Hasebiyle arıları bir robot üzere yönlendirmek mümkün. Covid-19 bir virüs, arılarda da virüslere bağlı hastalıklar var. Onların da devasını ilaçla bulamayabiliyoruz. Virüsler rastgele bir halde ilaçla tedavi edilemeyen hastalıklar. Arılar, rastgele bir kimyasal unsura karşı uzaktan tehlikeyi görüyorlar. Bitki üzerinde polen alırken, bir kalıntının kalması, arıyı öldürebiliyor ya da tüylerine yapışarak kovana getirdiği vakit başka arılar temas ya da teneffüs yoluyla algıladıkları vakit muhakkak kitlede arının vefatına neden oluyor. Tabi bununla birlikte arının kokuya ne kadar hassas olduğunu da görüyoruz” dedi.
100’ÜN ÜZERİNDE ÇİÇEK PARFÜMÜ KOKUSUNU VE ORTALARINDAKİ FARKI AYIRIYOR’
Prof. Dr. Kumova, İtalya’da eğitimli köpeklerin yüz maskelerini koklayarak virüsün varlığını tespit edebildiğini açıklamalarıyla ilgili ise, şunları kaydetti: “Köpekler narkotik ofiste, emniyette kullanılabilen bir hayvan. İnsanlara dosttur, eğitildiği vakit hem insanlara hem tehlikelere karşı uyarabiliyor. Zelzelelerde kullanılabiliyor. O farklı bir hayvan çeşidi. Bal arıları antenleri sayesinde ve antenlerindeki duyu hücreleri nedeni ile havadaki en küçük moleküllerin kokusunu algılama yeteneğine sahip böceklerdir. Bu nedenle metrelerce öteden bir çiçeğin nektar kokusunu algılamayı ve çiçeğe o kararlılıkla yönelmeyi, polen taşıyıp, taşımadığını ayırt edebilme yeteneğine sahiptir. Hatta 100’ün üzerinde çiçek parfümünün kokusunu ve ortalarındaki farkı ayırt etmeyi bilme yeteneğine sahiptir.
‘ARAŞTIRILMASI GEREKİYOR’
Arıları muhakkak tatlar ve renkler açısından test edebiliyoruz. Arıların karbonhidratlara karşı da renge karşı da çok eğilim içerisinde olduklarını biliyoruz. Bu renk sirkülesi içerisinde de alıştırılarak, tahminen şurupla o kokulara alıştırılıp, yönlendirilebilirler. Uyuşturucu konusunda da bu sistem uygulanmış olabilir. Arı haberleşme yapıyor lakin bunu besine karşı yapıyor. Kovanda belli biçimde dans ederek, makul uzaklıkta olan besini ‘ara, bul, getir’ formunda sinyalini veriyor. Covid-19 konusunda bilhassa bir test ve araştırma yapılması gerekiyor.”
