ANKARA’da lise öğrencileri İpek Egin ile Sudenaz Yaren Atak, dünyada kullanılabilir su oranını arttırmak ve olası kuraklık tehlikesine çözüm üretmek için deniz suyundan yenilebilir enerji kaynakları ile tatlı su elde eden sistem tasarladı. 2 öğrenci, tasarımları ile TÜBİTAK 2023 Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması’nda 3’üncü oldu.
Aydınlıkevler Anadolu Lisesi 11’inci sınıf öğrencileri İpek Egin ve Sudenaz Yaren Atak’ın geliştirdiği sistemin, günümüzde kullanılan diğer uygulamalara göre daha doğa dostu ve düşük maliyetli olduğu belirtildi. Tasarlanan deniz suyu arıtma sistemi için ortalama birim zamanda ne kadar temiz su üretilebileceği ve üretilen temiz suyun litre fiyatının ne kadar olacağı hesaplandı. 6 milyon 550 bin dolar yatırım bedeline karşılık olarak 20 yılda 2,61 milyon ton suyun üretilebileceğinin öngörüldüğü sistemde; suyun birim maliyeti ise 2,51 dolar olduğu belirlendi. Tasarımları ile TÜBİTAK 2023 Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kimya alanı ‘su okuryazarlığı’ dalında 3’üncü olan 2 öğrenci, proje kurulumunun hayata geçmesi için destek bekliyor.
‘SIFIR ATIK PROJESİNİN DEVAMI NİTELİĞİNDE’
Aydınlıkevler Anadolu Lisesi Kimya Öğretmeni Esra Türkmen, projenin deniz suyundan içilebilir su elde etmek üzerine kurulu olduğunu söyledi. Türkmen, “Bu sistemle bizim hesaplamalarımıza göre, saniyede 12,43 litre su üretebilmekteyiz. Dünyada aslında birçok farklı yöntem var. Ama bizim sistemimizin diğerlerinden en önemli farkı; kurum maliyeti sonrasında hiçbir maliyetinin olmaması, sıfır maliyetle su üretmeye devam etmesidir. 1 litre su, 0,25 sente mal oluyor’ dedi. Tasarımın çizimsel olarak sunulduğunu ve henüz fiziki olarak hayata geçmediğini kaydeden Türkmen, kurulumun tamamlanması sonucunda projenin hayatın her alanında kullanılabileceğini belirti. Türkmen, “Deniz suyundan buharlaştırdığımız kalan suyu tekrar yer altında soğutarak, yine hiçbir enerji harcamadan tekrar denize gönderiyoruz. Deniz ekosistemini de bozmuyoruz. Zaten projemizin diğer yöntemlerden bir diğer farkı da doğa dostu olması, ekosisteme hiçbir zarar vermemesi ve karbon ayak izinin sıfır olmasıdır. Bu bağlamda projemiz Emine Erdoğan’ın ‘Sıfır Atık’ projesinin de bir devamı ve tamamlayıcısı niteliğindedir. Eğer projemiz desteklenirse, sadece ülkemizin değil; tüm insanlığın su sorunu ilelebet çözülmüş olacaktır” diye konuştu.
‘TUZU GERİ DENİZE BIRAKIYORUZ’
Tasarladıkları projeyle su kıtlığı riskine dikkat çekmek istediklerini ifade eden İpek Egin, projeyi ilerletmek ve gerçek hayatta kurulumunu sağlamak istediklerini söyledi. Egin, “Hocamızla fikirlerimizi karşılaştırdık, araştırmalar yaptık. Bunun üst düzey bir proje olduğunu düşündük, o yüzden ilerlemesini çok istiyoruz” dedi.
Sudenaz Yaren Atak ise “Diğer uygulamaları, araştırdığımızda hem sürekli maliyetleri var hem de çok fazla atık tuz bırakıyorlar. Bizim projemizde, tuzu denize geri bırakıyoruz. Hem denizin ekosistemi bozulmuyor hem de daha çevre dostu bir uygulama olmuş oluyor. Kurulumundan sonra bir maliyet olmadığı için diğer uygulamalara kıyasla çok daha az maliyetli bir proje. Destek bekliyoruz. Çünkü eğer bu proje hayata geçerse, tüm dünya için bir çözüm olacak” diye konuştu. (DHA)
