Enver Paşa’nın kardeşi olan Nuri Paşa(1890-1949) 1918 yılında Bakü’nün Rus ve Ermenilerden kurtuluşunu gerçekleştiren Kafkas İslam Ordusu Kumandanı olarak görev yapmış,Milli Mücadelede görev almış savaştan sonra da Kütahya Çini Fabrikasını kurmuş bir komutan ve girişimcidir.Sütlüce’de kurmuş olduğu silah ve mühimmat fabrikası Türk Savunma Sanayi için önemli bir girişimdir. Arap – İsrail savaşında Ambargoya rağmen buradan Arap direnişçilere mühimmat satışları devam etmiştir.1949 yılında Fabrikada bir yangın ardından da büyük bir patlama gerçekleşmiş ve Nuri Paşa ile beraber İtffaiyeciler de dahil olmak üzere 28 kişi burada şehit olmuştur. Nuri Paşa’nın vücudunun bir parçası 10 gün sonra Haliç’ten çıkarılmış ve cenaze namazı kılınmadan Edirnekapı Şehitliğine defnedilmiştir.
YARIN MEZARI ZİYARETE AÇILACAK
Nuri Paşanın Kabri onarıldı. 28 Eylül Çarşamba günü Bakü’nün kurtarıcısı olarak Azerbaycan’da saygıyla anılan Nuri Paşa’nın bir törenle mezarını yenilenmiş haliyle ziyarete açılacak ve kılınmayan cenaze namazı kılınacak, dua edilip ve ruhuna Ku’ran okunacak.
NURİ KILLIGİL KİMDİR?
Nuri Killigil, Hürriyet Kahramanı Şehit Enver Paşa’nın kardeşidir. 1890’da Manastır’da doğan Nuri Bey, henüz Teğmen rütbesindeyken 1911- 1912 Trablusgarp Savaşı’na katıldı. I. Dünya Savaşı’nda Kuzey Afrika’da bulunan Osmanlı Ordusu’nun en üst düzey kumandanı olarak görev yaptı.
I. Dünya Savaşı sonuna doğru Rus ve Ermeni çetelerin katliamına uğrayan Azerbaycan Türklerini kurtarmakla görevlendirildi.15 Eylül 1918’de Kumandasındaki Kafkas İslâm Ordusu ile Bakü’yü işgalden kurtardı.
Nuri Paşa’nın Kurtuluş Savaşı’nda önemli hizmetleri vardı. Kâzım Karabekir Paşa kumandasındaki Türk ordusunun Ermenilerle yaptığı savaşta birlikleriyle ordumuzu destekledi. Doğu Cephesi’nde Ermenilere karşı kazanılan zaferde önemli hissesi olan Nuri Paşa TBMM tarafından İstiklâl Madalyası’yla onurlandırıldı.
Nuri Paşa 1923’de kardeşi Ertuğrul ile birlikte Almanya’da çinicilik eğitimi aldı. 1925’te Kütahya’da “Kütahya Çini İşleri Türk Anonim Şirketi” ve Kütahya’da bir çini ve seramik fabrikası kurdu. Çeşitli silâh ve cephane tasarımları geliştirdi.
Zeytinburnu ve Sütlüce’de silâh ve cephane fabrikaları kurdu. 1939-1949 yıllarında İzmir Karaburun’da cıva madeni işletti. II. Dünya Savaşı’nda Türk ordusu için silâh ve cephane imal etti. Savaştan sonra ABD’nin Türkiye’ye yaptığı Amerikan Askeri Yardımları gereği “Türk Savunma Sanayi’nde Özel Sektör” kaderine terk edildi.
Nuri Paşa 1947-1949 yıllarında Arap ordularından siparişler aldı. ABD’nin İsrail siyasetine karşı Filistin halkını destekledi. İsrail ile savaşan Arap mücahitler için silâh ve cephane üretti. 2 Mart 1949 tarihinde fabrikasında büyük bir infilâk meydana geldi. Nuri Killigil, mühendis ve işçileriyle, on binlerce top ve havan mermisiyle, aynı anda ve hep birlikte yok edildi.
Sabotaj ihtimalleri hiç araştırılmadı ve olayın üstü bilerek örtüldü̈. Sabotajın kısa vadedeki hedefi Nuri Killigil ve fabrikasıydı. Uzun vadedeki amacı ise; “Türk Savunma Sanayii’nde Özel Sektör” adlı endüstri dalının tasfiyesiydi. Yapılan sabotaj çok önemli bir milli endüstri sektörümüzü̈ ortadan kaldırdı.
