Tarih, geçmişte yaşanmış olayların devrin toplumsal, siyasi ve ekonomik şartları göz önünde bulundurularak neden-sonuç çerçevesinde; yer ve vakit bildirerek inceleyen bilim koludur. Tarih, kaynaklardan ve dokümanlardan beslenen bir bilim olduğundan her türlü fotoğraf, heykel, mektup, şiir kitabe, arkeolojik kalıntı ve buluntu tarihi evrak olarak kabul edilmektedir. Bundan ötürü tarih, başka bilim kollarından beslenerek sonuca varmaktadır. Hakikat dokümana, kaynağa ve tarihe ulaşmak için ise öteki bilim kısımlarından yardım alınması çok değerlidir.
TARİHE YARDIMCI BİLİM KOLLARI NELERDİR?
1- Arkeoloji: Hafriyat bilimidir. Şehircilik tarihinde büyük ehemmiyete sahip olan arkeoloji, toprak ve su altında kalan geçmiş periyotlara ilişkin antik kentlerin, kentlerin ve yapıların gün yüzüne çıkarılmasını sağlamaktadır.
2- Paleografya: Yazıları inceleyen bilim koludur. Eskiçağlardan günümüze ulaşan yazılı kaynakları incelemektedir. Muahede, mektup, şiir vs üzere dokümanları inceleyerek geçmişe ışık tutmaya çalışır.
3- Nümizmatik: Sikke, para, madalyonları inceleyen bilim koludur. Paraların hangi devirde kime ilişkin olduklarını inceleyerek medeniyetler hakkında bilgi edinmektedir.
4- Filoloji: Lisan bilimidir. Lisanlar ortasında alakaları inceler.
5- Antropoloji: İnsanı inceleyen bilim kısmıdır. Arkeolojik hafriyatlarda bulunan insan kemiklerini inceler. Bulunan insan kalıntılarının fizikî özellikleri incelenerek toplumun genetik yapısı hakkında bilgi edinilir.
6- Sosyoloji: Toplum bilimidir. Tarihte kültürler ortası irtibatı, kültürlerin birbirine olan tesiri o günün bedellerine ve kurallarına nazaran incelenir.
7- Etnografya: Bir tolumun kültürü, gelenekleri ve göreneklerini inceler. Din, ritüel üzere oluşumları araştırmaktadır.
8- Epigrafi: Taş ve mermer kitabelerin incelendiği bilim kısmıdır. Çoklukla yapılar üzerinde yer alan inşa, tamir kitabeleri incelenerek kime ilişkin oldukları tespit edilmeye çalışılır.
9- Kronoloji: Tarihi olayların tarihi sıralamasına nazaran inceleyen ve düzenleyen bilim kısmıdır.
10- Coğrafya: Olayların daha âlâ anlaşılması için, tarihi olayın gerçekleştiği bölgenin coğrafik özelliklerini bilinmesi gerekir. Savaş, göç üzere olayların neden ve sonuçları incelenirken coğrafya biliminden yardım alınır.
11- Topomoni: Yeradları bilimidir.
12- Kimya: Arkeolojik hafriyatlarda elde edilen kalıntıların C14 metodu kullanılarak yapıtların yaşlarını tespit etmeye yardımcı olan bilim koludur.
13- Heraldik: Bayrak, unvan, arma ve mühür üzere alametleri inceleyen bilim kısmıdır.
