Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Bilim Şurası üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, Genç Teşebbüs ve Yönetişim Derneği’nin ‘İş’te Fırsat Toplantısı’nda konuştu. Prof. Dr. Azap, süratli yayılan varyantların çıkmaya başladığını belirterek, “Bu virüslerde değişim, mutasyon çok süratli olur ve ortaya değişmiş virüsler çıkar. ‘Varyant’ deniyor bunlara. ‘Mutasyon’ çok daha büyük değişimlere verdiğimiz isim aslında. ‘Varyant’ yani ‘değişmiş virüs’, bizim şu an için dehşetli düşümüz. Bu virüsün yaklaşık 23 noktasında, genetik yapısında değişiklik var. Bu değişiklikler nedeniyle daha kolay bulaşıyor ve daha süratli yayılıyor. Şayet bu dolaşmaya devam ederse bu 23 bölge olacak 25 bölge, 30 bölge, 50 bölgeye kadar çıkacak aylar içinde. O vakit birikince, bu değişimlerle aniden virüs çok daha değişik bir virüs haline gelecek. Bizim şimdiki geliştirdiğimiz aşılar buna tesir etmez olacak. Tıpkı risk tedavi için de geçerli ne yazık ki. Bu aşıları biz süratlice değiştirip yeni virüse nazaran üretebiliriz” dedi.
‘Yüzde 40 daha kolay bulaşıyor’
Prof. Dr. Azap, varyant virüslerin yüzde 40 oranında daha kolay bulaştığını belirterek, “İnsanlığı bekleyen en büyük tehdit aslında bu varyant virüsler. Virüsün değişime uğramasının nedeni beşerde çoğalmaları; zira çoğalırken genetik yapıdaki yanlıştan kaynaklanıyor. Aslında bu değişim bir kusur. Birbirinin birebirini kopyalayamıyor, yanlışlı üretim oluyor. O yanlışlı üretim virüse bir avantaj sağlarsa hakim hale geliyor. Dünyada giderek bu hakim hale gelecek; bunu engellemenin birinci yolu olay sayısını olabildiğince azaltmak. Bu varyantlar çoğalma sırasında oluyor. Yani ne kadar çok beşerde hastalık yaparsa, bu varyantların oluşma sıklığı da o kadar artıyor. O yüzden ‘ne kadar az insan olayı o kadar az varyant’ demektir. O yüzden de bu kapatmalar, maske, ara, hijyen tedbirleri çok kritik. İkicisi de aşı, süratli aşılama” tabirini kullandı.
‘Yaşlı kümelerde mRNA aşıları tercih edilmeli’
İnaktif aşıları eski cep telefonlarına benzeten Prof. Dr. Azap, mRNA aşılarını ise akıllı telefon üzere düşünmek gerektiğini söyledi. Azap, “Her ikisi de görüşmeyi çok uygun sağlıyor aslında bakarsanız. Bu aşıların hepsinin ağır ve öldürücü enfeksiyon gelişimini tedbire kapasitesi misal. mRNA aşısı hafif hastalığı da daha güzel önlüyor, yüzde 90’ın üzerinde bir olasılıkla, kişi virüs ile karşılaşsa bile hafif de olsa hiç hastalanmıyor. İnaktif aşılarda bu oran yüzde 70. İnaktif virüs aşısının daha az tesirli olduğu kümelerde, örneğin ileri yaşlardakiler daha az antikor oluştururlar. Yaş ilerledikçe verdiğiniz antijene karşı bedenin antikor üretme kapasitesi azalır, doğaldır bu. O yüzden yaşlı kümelerde mRNA aşıları yüksek antikor oluşturduğu için tercih edilebilir. Fakat bu aşıların da 2 kıymetli meşakkati var. Biri yan tesirleri yüksek. Yaygın kas ağrıları, baş ağrısı üzere yan tesirler daha çok karşımıza çıkıyor. Aşı yaptığınız 100 bireyden 60’ın da 1-2 gün süren ağrı, kırgınlık, baş ağrısı oluyor, bilhassa 2’nci dozdan sonra. Bir oburu de mRNA aşılarının dez avantajı soğuk ortamlara gereksinimi var, eksi 70 sahiden zorlayıcı bir ortam” diye konuştu.
‘Aşının tesir oranı önemli’
Eski olağanlara dönüşün ilacın bulunmasına bağlı olduğunu belirten Prof. Dr. Azap, olağana dönüş için koronavirüse karşı geliştirilecek ilacı beklemek gerektiğini söyledi. Azap, “Toplumun yüzde 65’i bağışıklık kazandığı durumda artık virüs rahat bir formda toplumda dolaşamaz. Biz buna ‘kitle bağışıklığı’ diyoruz. Bu aşılar kişiyi koruyor evet; ama enfekte olmaktan korumuyor. Aşılanmış insanlarda da virüs teneffüs yolunda çoğalıp öbür şahısları hasta edebiliyor, bulaşabiliyor. Aşının çok yararı olmayacak bu kesin. Tekrar en çok bulaştıranlar klinik olarak hastalanmış olanlardır. Aşı yararlı olacak; ancak toplumsal bağışıklığı sağlamak için kestirim ettiğimiz kadar çok yararı olmayacak, az bir yararı olacak. Aşının tesirli olma oranı da değerli, yüzde 70 etkiliyse toplumun yüzde 65’ini bağışık hale getirmek için yüzde 65’ini aşılamanız da yetmiyor. Yüzde 85’ini hatta yüzde 90’ını aşılayacaksınız ki aşı ile bu bağışıklığa ulaşabilin” sözlerini kullandı.
